ITUz.BlogSpot.Com
Java dasturlash tili yuqori darajali, zamonaviy va kuchli dasturlash tillaridan biridir. Java dasturlash tili 1990-yili dezaynlashtirilgan va u payti Sun Microsystems kompaniyasiga tegishli bo’lgan. Xozir esa Oracle kompaniyasiga tegishli.
1995-yili James Gosling tomonidan Sun Microsystems kompaniyasining kompanenti bo’lib realizatsiya bo’lib ishlab chiqilgan (Java 1.0 [J2SE]).
Sun Microsystems Java dasturlash tilining keying versiyasini boshqacha nomladi, Java 2.0 versiyasi Java SE, Java EE va Java ME nomlari berildi. Bu narsalar unga quyidagi eng zo’r imkoniyatlardan birini berdi : WORA – Write Once, Run Anywhere. Ya’ni bir marta yoziladi, xohlagan joyda ishga tushiriladi.
Platformaliligi – Java dasturlash tili C va C++ dasturlash tillariga ko’p jihatdan o’xshash, lekin Java C va C++ ning xatoliklari va hokazolardan xoli qilingan. Java dasturlash tilida dasturni boshda bayt kodga o’giriladi (byte code), keyin qaysi platformada, ya’ni qaysi operatsion sistemaga qarab shu platforma uchun mashina kodiga o’giriladi va ishga tushiriladi. Bayt kod JVM ya’ni Java Virtual Mashinasi orqali ishga tushiriladi. Bu JVM dasturi xozirda hamma kompyuterlarda o’rnatilgan bo’ladi.
Oddiylig: Java dasturlash tili o’rganish uchun va ishlash uchun juda soda qilingan. Shuning uchun boshlovchi dasturchilarga aynan shu til taklif qilinadi. Agar siz OOP haqida bilimlarga egamisiz, demak siz tez kunda Java dasturlash tili bo’yicha master bo’laolasiz. Chunki OOP [ (object oriented programming) ] Java dasturlash tilining ildizi desak ham bo’ladi.
Kuchli himoyaga ega ekanligi: Java kodlarini ishga tushiruvchi dasturlar kodlarni xavfsiz qilib keyin bizga ishlatish uchun xizmat qiladi.
Dinamikligi: Java dasturlash tili o’zi C va C++ lardan kuchlidir. To’g’ri har bir dasturlash tilining o’z yo’nalishi bor. Shunday bo’lsada xozirda Java dasturlash tili birinchilikni qo’lda saqlab kelyabti. Buning yana bitta sababi til dinamikligi. Bu degani Java dasturlash tilining o’zi hisob kitob jarayonida xotirani tejab beradi.
Java dasturlash tilining imkoniyatlarini sanab chiqamiz desak, adog’iga yetmaymiz. Shuning uchun shu yerda to’xtatamiz.
Java dasturlash tilida ishlash uchun nimalar kerak? Kompyuter xarakteristikasi qanday bo’lishi kerak? Shu savollarga javob beramiz
Java tarixi va uning texnologiyalari
Java dasturlash tili — eng yaxshi dasturlash tillaridan biri bo’lib unda korporativ darajadagi mahsulotlarni(dasturlarni) yaratish mumkin. Bu dasturlash tili Oak dasturlash tili asosida paydo bo’ldi. Oak(ma’nosi eman daraxti) dasturlash tili 90-yillarning boshida Sun Microsystems(hozirda Oracle nomidan ish yuritadi) tomonidan platformaga(operatsion tizimga) bog’liq bo’lmagan holda ishlovchi yangi avlod aqlli qurilmalarini yaratishni maqsad qilib harakat boshlagan edi. Bunga erishish uchun Sun hodimlari C++ ni ishlatishni rejalashtirdilar, lekin ba’zi sabablarga ko’ra bu fikridan voz kechishdi. Oak muvofaqiyatsiz chiqdi va 1995-yilda Sun uning nomini Java ga almashtirdi, va uni WWW rivojlanishiga hizmat qilishi uchun ma’lum o’zgarishlar qilishdi.
Java 1990 yillarda ishlab chiqarila boshlangan bo’lsa ham, uning birinchi versiyasi(Java 1.0) 1996 yil ommaga taqdim etilgan. Undan so’ng keyingi versiyalar sekin-astalik bilan chiqa boshladi: 1998 yil — Java 2, 2004 yil — Java 5.0, 2006 yil — Java 6, 2011 yil — Java 7, 2014 yil — Java 8.
Java Obyektga Yo’naltirilgan Dasturlash(OOP-object oriented programming, ООП) tili va u C++ ga ancha o’xshash. Eng ko’p yo’l qo’yildigan xatolarga sabab bo’luvchi qismalari olib tashlanib, Java dasturlash tili ancha soddalashtirildi.
Java texnologiyasi o’ta sodda, xavfsizlikni yuqori darajada ta’minlab bera oladigan, kuchli, to’la obyektga yo’naltirilgan dasturlash tili bo’lib, muhit (platforma)ga bo’liq bo’lmagan holda ishlaydi. U bilan xatto eng kichik qurilmalarga ham dasturlar yozish mumkin. Java texnologiyasi to’laligicha Java Virtual Machine(JVM) ga asoslangan. JVM ning vazifasi tarjimonlik ya’ni, dastlab biz yozgan *.java fayl kompilyator yordamida bayt kodga o’giriladi va JVM yordamida esa mashina tiliga aylantiriladi. Bu degani JVM qaysi platformaga tegishli bo’lsa, kodlarni ham o’sha platformaga moslab beradi.
JAVA имкониятлари:
— WORA — Write Once, Run Anywhere (portable). Platforma tanlamaydi;
— havfsizlik (ishonch yuq kodni havfsiz ishga tushirish);
— hotirani havfsiz boshqarish (avtomat ravishda musorlarni yig’adi);
— tarmoq uchun dasturlar yozish ;
— ko’p oqimli (Multi-thread) dasturlash;
class lar alohida fayllarda saqlanadi. Kerak bo’lsa ishlatiladi.
Java texnologiyalari.
Java SE (Java Standart Edition) — serverda, shaxsiy kompyuterda desktoplarda ishlovchi dasturlar, appletlar yaratish uchun ishlatiladi. Bu texnologiya yordamida yaratilgan dasturlar deyarli barcha operatsion tizimlarda ishlay oladi(Windows NT, Macintosh,Linux va Solaris). Shu bilan birga JavaSE boshqa Java turlarining asosi hisoblanadi.
Java EE (Java Enterprise Edition) — Java texnologiyalari orasida eng keng tarqalgan turi xisoblanib unda asosan serverda ishlovchi dasturlar yaratiladi, masalan ko’p foydalanuvchili web-saytlar yaratishda keng qo’llaniladi va asosan internetda ishlovchi dasturlarda qo’llaniladi. Java SE ni Java EE dan eng asosiy farqi Java EE o’z tarkibiga Java SE ni olibgina qolmay shu bilan birga ko’pgina boshqa qo’shimcha kutubxonalarni(odatda *.jar) ham o’z ichiga oladi ya’ni: Servlet, JavaMail, JSF(Java Server Face) va boshqa ko’pgina internetga asoslangan qoshimcha kutubxonalar.
Java ME (Java Micro Edition) — Java SE ning ba’zi qismlarini o’z ichiga oladi, JavaME yordamida kichik qurilmalar uchun dastrular yozish mumkin, masalan, mobil telefon uchun o’yinlar, dasturlar yaratish mumkin.
Javada kompilyator aytib o’tganimizdek biz yozgan kodni bayt-kodga o’giradi, odatda kompilatsiyadan o’tgan klasslar *.class qisqartirmasi bilan tugaydi va kompilatsiyadan o’tgan klassni Java Virtual Machine(JVM) ga yuklanadi va bayt-kodli fayllarni interpretatsiya qiladi, ya’ni mashina tiliga o’giradi va shu bilan birga undagi kodni imkoni boricha optimallashtiradi.
Java nima?
- by Pol Leaxi
Java C ++ da oddiy ishlatiladigan til uchun yaratilgan
Java kompyuter dasturlash tilidir . Dasturchilar kompyuter kodlarini raqamli kodlarga yozish o’rniga ingliz tilidagi buyruqlar yordamida kompyuter dasturlarini yozib olishga imkon beradi. Bu yuqori darajadagi til sifatida tanilgan, chunki uni odamlar tomonidan osongina o’qish va yozish mumkin.
Ingliz tilida bo’lgani kabi , Java-da ko’rsatmalar qanday yozilganligini belgilaydigan qoidalar majmui mavjud. Ushbu qoidalar uning sintaksisi sifatida tanilgan. Bir dastur yozilgach, yuqori darajadagi ko’rsatmalar kompyuterlar tushuna oladigan va bajaradigan raqamli kodlarga tarjima qilinadi.
Java kim yaratdi?
90-yillarning boshida, Oak tomonidan nomlangan va undan keyin yashil Java, Sun Microsystems uchun hozirda Oraclega tegishli bo’lgan Jeyms Gosling boshchiligidagi guruh tomonidan yaratilgan.
Java aslida mobil telefonlar kabi raqamli mobil qurilmalarda foydalanish uchun mo’ljallangan. Biroq, Java 1.0 1996 yilda jamoatchilikka e’lon qilinganida, uning asosiy maqsadi foydalanuvchilar bilan animatsiya qilingan veb-sahifalarni ishlab chiqarish uchun usullarni yaratib berish orqali foydalanuvchilar bilan interaktivlikni ta’minlaydigan internetda foydalanishga o’tdi.
Ammo 1.0 versiyasidan boshlab 2000 yilda J2SE 1.3, 2004 yilda J2SE 5.0, 2014 yilda Java SE 8 va 2018 yilda Java SE 10 kabi yangilanishlar ko’p bo’ldi.
Yillar mobaynida Java Java-da ham, internetda ham foydalanish uchun muvaffaqiyatli til bo’lib chiqdi.
Nima uchun Java-ni tanlash kerak?
Java bir nechta asosiy tamoyillarni hisobga olgan holda ishlab chiqilgan:
- Foydalanuvchi uchun qulaylik: Java asoslari C ++ deb nomlangan dasturlash tilidan kelib chiqqan . C ++ kuchli til bo’lsa-da, uning sintaksisida murakkab va Java-ning ayrim talablariga mos kelmaydi. Java kuchli va oddiy dasturlash tilini ta’minlash uchun C ++ ning g’oyalarini yaratdi va yaxshilandi.
- Ishonchliligi: Java dasturlash xatolaridan o’lik xatolarning yuzaga kelish ehtimolini kamaytirish uchun kerak edi. Shu munosabat bilan ob’ektga yo’naltirilgan dasturlash joriy etildi. Ma’lumotlar va uning manipulyatsiyasi bir joyda to’planganda, Java mustahkam edi.
- Xavfsizlik: Java dastlab tarmoqlar orqali ma’lumotlarni almashib turadigan mobil qurilmalarni maqsad qilib olganligi sababli, yuqori darajadagi xavfsizlikni o’z ichiga oladi. Java bugungi kunga kelib eng xavfsiz dasturlash tili hisoblanadi.
- Platforma Mustaqillik: Dasturlar amalga oshirilayotgan mashinalardan qat’iy nazar ishlashlari kerak. Java operatsion tizimi, apparat yoki qurilmalar haqida qayg’uradigan ko’chma va o’zaro faoliyat platformalar tili sifatida yozildi.
Sun Microsystems komandasi ushbu asosiy printsiplarni birlashtirishda muvaffaqiyat qozondi va Java-ning ommabopligi mustahkam, xavfsiz, qulay va portativ dasturlash tiliga aylandi.
Qaerda boshlayman?
Java dasturini ishga tushirish uchun Java dastlabki to’plamini yuklab olishingiz va o’rnatishingiz kerak.
Sizning kompyuteringizda JDK o’rnatilganidan so’ng , dastlabki Java dasturini yozish uchun asosiy o’quv qo’llanmasidan foydalanishni to’xtatadigan hech narsa yo’q .
Java asoslari haqida ko’proq bilib olishingiz uchun foydali bo’lishi kerak bo’lgan qo’shimcha ma’lumotlar: